راهنمای شرایط ناشتایی برای انجام آزمایش
رعایت شرایط ناشتایی برای انجام برخی از آزمایشها مانند آزمایش قند خون ناشتا،تست تحمل گلوکز،تری گلیسرید،فسفر و ... الزامی می باشد، زیرا خوردن غذا می تواند منجر به تغییر در مقادیر آزمایشهای فوق گردد.
اگر پزشک شما یا همکار ما در آزمایشگاه از شما بخواهند که در وضعیت ناشتا برای انجام آزمایش مراجعه نمایید،لطفاً این موارد را رعایت کنید:
-1هشت ساعت قبل از مراجعه به آزمایشگاه برای آزمایش قند ناشتا هیچ غذا یا آشامیدنی (به جز آب) نخورید. این مدت زمان ناشتایی،توصیه شده در شب است که فعالیتهای بدن به حداقل می رسد و در این حالت بیمار در شرایط مناسب نمونه گیری در صبح قرار خواهد گرفت.
-2 در صورتیکه آزمایشهای مربوط به چربی خون مثل تری گلیسرید برای شما در خواست شده باشد مدت زمان ناشتایی(12-10) ساعت است.
-3 از نوشیدن آب میوه،چای و قهوه در طول مدت ناشتایی خودداری کنید. نوشیدن آب بلا مانع است،مگر آنکه محدودیت در مصرف آب توسط پزشک تذکر داده شده باشد.
-4 در طول مدت ناشتایی از مصرف دخانیات،جویدن آدامس و تمرین بدنی و ورزش پرهیز نمایید.این موارد ممکن است منجر به تحریک سیستم گوارش و عضلانی و تغییر در نتایج آزمایش شود.
-5 بعد از نمونه گیری شما می توانید رژیم غذایی عادی و فعالیت روزانه خود را شروع کنید.
آماده سازی جهت انجام برخی آزمایش های متعارف و پر درخواست
1- برای انجام آزمایش های کبدی لازم است :
• بیمار حدود 6-5 ساعت ناشتا باشد.
• تزریق عضلانی انجام ندهد.
• از مصرف الکل اجتناب شود زیرا باعث افزایش آنزیم های کبدی می گردد.
• در صورت مصرف داروهای آرام بخش، ضدصرع و تشنج مانند فنوباربیتال، فنی توئین و ... آزمایشگاه حتماً مطلع گردد.
..................................................................
2- برای انجام آزمایش آهن وTIBC :
• مراجعه کننده نباید به مدت 24 ساعت غذای غنی از آهن مانند گوشت قرمز مصرف کند.
• سه روز قبل از انجام آزمایش از خوردن داروهای آهن ، کپسول هماتینیک ، و کپسول فیفول خودداری شود.
.................................................................
4- مصرف سیگار و الکل در بسیاری از آزمایش های مربوط به بیماری های قلبی ، عروقی ، کبدی و ارزیابی کارکرد غدد داخلی (هورمون ها) ، اندازه گیری چربی های خون تأثیر چشمگیری می گذارد، لذا پیش از انجام آزمایش های مربوط باید از مصرف آنها جداً پرهیز نمود.
.................................................................
5- مصرف زیاد نمک در تعدادی از آزمایش های مربوط به بررسی فشارخون موجب پاسخ های غیرواقعی می شود، بنابراین مصرف آنها باید محدود گردد.
.............................................................
6- مصرف چای ، قهوه ، نوشیدنی های حاوی کافئین در اندازه گیری تعدادی از هورمون ها مانند کورتیزول هورمون رشد ، کاتکول آمین ها و ... تداخل می کند وباعث نتایج کاذب می شود. بنابراین مصرف آن ها پیش از انجام این آمایش ها باید محدود گردد.
.............................................................
7- غلضت بسیاری از مواد و هورمون ها در بدن صبح گاه حدود ساعت 8-7 صبح در بالاترین غلظت خونی است بنابراین نمونه گیری در این ساعت پاسخ های صحیح تری به دنبال دارد.
رعایت ساعت دقیق خون گیری و مراجعه به آزمایشگاه قطعاً پاسخ های صحیح تری را به دنبال خواهد داشت .
..............................................................
8- استرس ، نگرانی ، اضطراب ، کم خوابی ، رانندگی طولانی و ... در اندازه گیری تعدادی از هورمون ها به ویِژه هورمون رشد، کورتیزول ، کاتکول آمین ها، تیروییدی ، هورمون های جنسی(FSH، LH ، پرولاکتین ، تستوسترون و ... ) آثار بسیار چشمگیری می گذارد و به طوری که گاهی غلظت هورمون ها تا 50 ٪ تغییر می کند
.............................................................
9- برای انجام آزمایش های HLA و تشخیص بیماری های ژنتیکی نیازی به ناشتا بودن نیست ولی بیمار صبح گاه در آزمایشگاه حاضر باشد .
.............................................................
10- آزمایش هموسیستئین برای تشخیص بیماری های قلبی – عروقی و افراد مستعد به انسداد و ایجاد لخته در عروق قلب و مغز انجام می شود . برای انجام این آزمایش بیمار ناشتا باشد و در 24ساعت قبل هیچ نوع گوشت مصرف نکند .
...........................................................
11- برای انجام آزمایش های بیماری های خود ایمنی و عفونی بیمار ناشتا و صبح گاه به آزمایشگاه مراجعه نماید.
...........................................................
12- برای انجام آزمایش های انعقادیPT و PTT نیازی به ناشتا بودن نیست ، ولی همیشه دوز داروی مصرفی خود ( وارفارین (PT) ، هپارین (PTT) را به یاد داشته باشد و به اطلاع آزمایشگاه برسانید .
• برای انجام آزمایش PT و PTT به دلایل تکنیکی بهتر است همیشه به یک آزمایشگاه مراجعه نمایید؛
........................................................
13- یکی از آزمایش های تشخیص علل فشار خون و یا کاهش پتاسیم خون اندازه گیری رنین و آلدوسترون خون است .
• برای انجام این آزمایش نیازی نیست که مراجعه کننده ناشتا باشد .
• دو هفته پیش از آزمایش بیمار فقط محدودیت مصرف نمک ( حدود 3 گرم نمک روزانه ) داشته باشد
• پیش از نمونه گیری بهتر است بیمار حدود 2 ساعت در حالت نشسته قرار گیرد .
• اندازه گیری آلدوسترون حتما باید پس از دو هفته قطع دارو های ضد فشار خون ، مدرها (ادرار آورها ) ، قرص های ضد بارداری و کورتون ها انجام گیرد .
......................................................
14- تعدادی از آزمایش های تخصصی هورمونی پس از مصرف یا تزریق مقدار مشخصی از داروها و در فواصل زمانی خاص انجام می شود . بنابر این طبق دستور پزشک معالج و تهیه داروهای مورد نظر لازم است بیمار برای هماهنگی کامل برای زمان بندی آزمایش ها ، روز قبل به آزمایشگاه مراجعه نماید .
.......................................................
15- برای انجام آزمایش های تخصصی تشخیص کم خونی و اختلالات خونی ، بیمار حتماً سوابق ، خلاصه پرونده و آزمایش های قبلی و فهرست داروهای مصرفی را به آزمایشگاه اطلاع دهد.
.......................................................
16- برای انجام آزمایش های تومور مارکر ها ( مارکر های بد خیمی ، سرطان ها و ...) مانند PSA , AFP , CEA , B2MG , CA19-9 و ... حتما سابقه بیماری ، جراحی و شیمی درمانی و نتایج آزمایش های قبلی خود را به اطلاع آزمایشگاه برسانید.
........................................................
17- برای انجام آزمایش PTH سابقه دیالیز ، بیماری های کلیوی ، کاهش یا افزایش کلسیم خون و سایر اطلاعات لازم را به اطلاع آزمایشگاه برسانید.
.......................................................
18- خانم های مراجعه کننده محترم در صورت درخواست آزمایش های هورمونی ( انسولین - تستوستورن- استرادیول -FSH-LH- IGF1-DHEA.S ) حتماً LMP ، مصرف داروها، سابقه بارداری و ... را به اطلاع آزمایشگاه برسانید .
......................................................
19- خانم های مراجعه کننده محترم ، اگر درخواست آزمایش های تعیین سلامت جنین ، تریپل مارکر یا کواد دابل مارکر و .... را دارند ،هنگام مراجعه به آزمایشگاه سوابق ژنتیکی ، نتایج سونوگرافی ، فهرست داروهای مصرفی را همراه داشته باشید و فرم پذیرش مخصوص را به طور دقیق در آزمایشگاه پر نمایید .
........................................................
20- برای انجام آزمایش های تخصصی تعیین آلرژن های ریوی – تنفسی – غذایی و پوستی ، ضمن پر کردن فرم مخصوص آن ، سوابق و داروهای مصرفی خود را به اطلاع آزمایشگاه برسانید .
.........................................................
21- برای تعیین سطح داروها (TDM) پیش از نمونه گیری حتما با آزمایش تماس بگیرید تا اطلاعات کامل و دقیق درباره نمونه گیری به اطلاع شما برسد .
........................................................
22- در صورتی که درخواست آزمایش های مولکولی (PCR) برای تشخیص بیماری های عفونی ، ژنتیکی و ... دارید، حتماً پیش از مراجعه ، با آزمایشگاه تماس بگیرید.
پرسش و پاسخ
-1 چرا من باید ناشتا باشم؟
برخی مقادیر آزمایشگاهی به دنبال خوردن غذا تغییر می کنند به عنوان مثال قند خون بعد از خوردن غذا افزایش می یابد. وقتی شما ناشتا هستید مقادیر قند در وضعیت پایه تعیین شده و قابل مقایسه با دفعات بعدی آزمایش می باشد.
-2 آیا می توانم در زمان ناشتایی آب بنوشم؟
بله، شما می توانید آب بنوشید اما از نوشیدن مایعات دیگر پرهیز نمایید.
-3 آیا مصرف داروها را ادامه دهم؟
بله، مگر اینکه پزشک شما دستور خاصی راجع به قطع دارو قبل از انجام آزمایش را داده باشند. در صورت مصرف دارو به آزمایشگاه اعلام فرمایید.
-4 آیا می توانم آب میوه بنوشم؟
خیر، فقط مجاز به نوشیدن آب هستید.
-5 آیا اجازه دارم قهوه بنوشم؟
خیر، حتی قهوه بدون شکر هم نباید مصرف گردد در مورد چای نیز به همین شکل است.
-6 آیا اجازه دارم سیگار بکشم؟
خیر، سیگار کشیدن ممکن است نتایج آزمایش را تغییر دهد.
-7 آیا اجازه دارم ورزش معمول خود را انجام دهم؟
خیر، ورزش ممکن است منجر به تغییر در نتایج آزمایش شود.برای آزمایش پرولاکتین لازم است از ورزش و فعالیت بدنی قبل از آزمایش خودداری گردد.
-8 چه ساعتی باید به آزمایشگاه مراجعه نمایم؟
توصیه به این است که ساعت 9-7 شب پس از میل کردن غذای معمول، ناشتایی را آغاز و صبح روز بعد با توجه به ساعت اعلام شده برای انجام آزمایش مراجعه نمایید.